Y camau cyntaf i hunangyflogaeth

Mae llawer o bobl yn gyflogedig ac maen nhw’n gweithio i bobl eraill. Mae nifer o bobl eraill yn dewis gweithio iddyn nhw eu hunain.

Efallai y byddwch chi’n dewis gweithio i chi’ch hun am y rhesymau canlynol:

• Mae gennych chi syniad gwych ar gyfer busnes rydych chi’n meddwl fydd yn llwyddo ac yn gwneud arian i chi 
• Rydych chi eisiau cynllunio’ch gwaith eich hun a dydych chi ddim eisiau cael rhywun yn dweud wrthych beth i’w wneud
• Rydych chi eisiau gosod eich oriau gwaith eich hun oherwydd pethau fel gofal plant

Rydych yn hunangyflogedig os:

• Mai chi sy'n penderfynu pryd, lle a sut rydych yn gweithio
• Oes gennych fwy nag un cwsmer ar yr un pryd
• Ydych yn gwerthu nwyddau neu wasanaethau am elw
• Ydych yn cyflogi rhywun arall i'ch helpu i wneud eich gwaith
• Mai chi sy'n darparu prif gyfarpar i gyflawni'r gwaith
• Mai chi sy'n gyfrifol am gwblhau'r gwaith, hyd yn oed os oes angen treulio eich amser eich hun yn gwneud hyn
• Ydych yn cytuno ar ac yn codi pris penodol am eich gwaith 
• Ydych yn rhedeg eich busnes eich hun, a'ch bod yn gyfrifol am ei lwyddiant neu fethiant, rydych yn hunangyflogedig

Mae gweithwyr hunangyflogedig yn gweithio iddyn nhw eu hunain. Nhw sy'n penderfynu lle a phryd maen nhw'n gweithio, ond ni fydd pawb yn rhedeg busnes.

Mae rhai gweithwyr hunangyflogedig yn cyflawni prosiectau neu gytundebau ond nid ydyn nhw o reidrwydd yn berchen ar y busnes ei hun. Mae llawer o weithwyr yn y diwydiant adeiladu, er enghraifft peintwyr, addurnwyr, plymwyr a seiri yn hunangyflogedig.

Mae rhai gweithwyr hunangyflogedig yn galw eu hunain yn 'weithwyr llawrydd' yn enwedig yn y sectorau busnes, cyllid a Thechnoleg Gwybodaeth.

Mae rhedeg eich busnes eich hun yn golygu sefydlu a/neu bod yn berchen ar gwmni sy'n gwerthu cynhyrchion neu wasanaethau. Chi sy'n penderfynu beth a sut mae pethau'n cael eu gwneud ond chi sy'n gyfrifol am ei lwyddiant.

Yn ôl Ffederasiwn Busnesau Bach Cymru, mae'r rhan fwyaf o bobl yn dewis hunangyflogaeth yn hytrach na rhedeg eu busnes eu hunain. Maen nhw'n gwneud hyn oherwydd eu bod yn meddwl mai hyn sy'n iawn iddyn nhw. (Ffederasiwn Busnesau Bach Cymru, 2018).

Mae'r "economi gìg" yn derm a ddefnyddir i ddisgrifio rhannau o'r farchnad lafur lle mae pobl yn cael eu talu am bob "gìg" neu waith maen nhw’n ei wneud, yn hytrach na chael cyflog rheolaidd. Yn aml, mae gweithwyr yn yr "economi gìg" yn hunangyflogedig ac yn gallu gweithio'r oriau y maen nhw’n eu dewis.
Mae'r "economi gìg" yn bodoli mewn amrywiaeth o ddiwydiannau a gwasanaethau. Enghreifftiau nodweddiadol o weithwyr  yr "economi gìg" fyddai gyrwyr dosbarthu bwyd a gwasanaethau tacsis.
Mantais y math hwn o waith yw nad oes rhaid i chi weithio oriau penodol.  Efallai y bydd yn haws i chi jyglo gydag ymrwymiadau eraill sydd gennych.
Yr anfantais yw efallai na fyddwch yn gallu gweithio i gwmni gwahanol, sy'n golygu nad ydych mor annibynnol. Hefyd, ni fydd gennych incwm sicr.

Rydym i gyd wedi clywed am yr entrepreneuriaid llwyddiannus Syr Alan Sugar, Oprah Winfrey ac Anita Roddick. Ond peidiwch ag anghofio'r llu o blymwyr, siopwyr, mecanyddion, trinwyr gwallt ac eraill yn eich ardal leol sydd hefyd yn rhedeg busnesau proffidiol a llwyddiannus.

Mae'r cyfrifoldeb o fod yn fos yn gallu ymddangos yn frawychus ar y cychwyn, ond does dim rhaid iddo godi gormod o fraw arnoch. Mae llawer o gymorth a chyngor ar gael i chi yng Nghymru.

Mae popeth am ddim, o grantiau i gyngor marchnata. Pwy a ŵyr beth allech chi ei gyflawni gyda'r cymorth cywir a thipyn bach o hunangred. Cysylltwch â Busnes Cymru i gael mwy o wybodaeth

1.    Penderfynwch ar eich syniad busnes 

Gall eich syniad busnes ddeillio o weld bwlch yn y farchnad neu ddyfeisio cynnyrch neu wasanaeth newydd sbon.

Os ydych yn cael anhawster, trafodwch eich syniadau ymysg ffrindiau neu deulu. Efallai fod gennych syniad gwych ond bod angen ychydig mwy o waith meddwl, ac efallai mai eu hawgrymiadau nhw fydd yn cwblhau’r darlun.

2.    Gwnewch eich ymchwil i’r farchnad

Cyn sefydlu eich busnes eich hun, dylech wneud eich ymchwil i’r farchnad. Mae'n rhaid bod yn siŵr bod digon o bobl yn barod i dalu am eich cynnyrch neu wasanaeth i chi wneud elw.

3.    Ysgrifennwch gynllun busnes

Defnyddiwch ganfyddiadau eich ymchwil busnes i ddatblygu eich cynllun busnes. Mae'n rhaid cael cynllun busnes i wneud cais am gyllid.

Edrychwch ar enghreifftiau o Gynlluniau Busnes am ddim yn BPlans. (dolen Saesneg yn unig)

4.    Cyllido eich busnes

Darllenwch y cyngor a roddwyd gan sefydliadau cymorth busnes, gyda rhai ohonynt yn cael eu rhestru isod.

Dyma rai o fanteision ac anfanteision hunangyflogaeth

Manteision:

• Chi sy'n gweld ffrwyth eich llafur a'ch ymdrech o ddydd i ddydd 
• Fe fyddwch yn annibynnol a bydd gennych fwy o reolaeth dros beth i'w wneud a phryd i’w wneud
• Gallwch ddewis gweithio’n llawn amser neu’n rhan-amser. Gallwch ddewis eich oriau gwaith, sy'n gallu arwain at well cydbwysedd rhwng bywyd a gwaith
• Os oes gennych syniad gwych, gallwch ei wireddu

Anfanteision:

• Chi sy'n gyfrifol am lwyddiant neu fethiant y fenter. Chi sy'n gyfrifol am y colledion yn ogystal â'r elw
• Mae'n annhebygol y cewch wyliau â thâl neu dâl salwch  
• Fydd neb i'ch rheoli er mwyn eich cadw ar y trywydd iawn nac i’ch cefnogi. Efallai y byddwch yn gweithio ar eich pen eich hun am gyfnodau hir
• Efallai bydd gennych lai o amser i dreulio gyda'r teulu gan fod ymrwymiadau busnes yn golygu gweithio oriau hir
  • Chi fydd yn gyfrifol am dalu eich treth eich hun, a heb gynllun pensiwn cwmni, chi fydd yn gyfrifol am eich cynllun pensiwn

Agorwch gyfrif banc ar wahân i'ch busnes a chadwch gofnod o'ch incwm a'ch gwariant o'r dechrau

• Dechreuwch gyda busnes bach, i leihau'r risgiau a chostau
• Edrychwch yn barhaus am ffyrdd i wella pob agwedd ar eich busnes, yn arbennig drwy wrando ar eich cwsmeriaid. Cewch eich synnu pa mor onest yw pobl os gofynnwch iddyn nhw am awgrymiadau sut i wella'ch gwasanaeth
• Peidiwch â stopio gwneud ymchwil i’r farchnad, a gwirio a yw eich Pwynt Gwerthu Unigryw yn dal i fod yn unigryw?  Eich Pwynt Gwerthu Unigryw sy'n eich rhoi chi a'ch busnes ar wahân i'ch cystadleuwyr. Yn syml, dyma pam mae eich cwsmeriaid yn prynu oddi wrthych chi yn hytrach na'r lleill
• Rhowch y gwasanaeth gorau posibl i gwsmeriaid. Rhaid cymryd cwynion cwsmeriaid o ddifrif - a chywiro camgymeriadau
• Peidiwch â bod ofn gofyn cwestiynau i bobl yn yr un maes busnes â chi
• Cysylltwch â ffrindiau ac aelodau'r teulu fydd yn gallu helpu gydag agweddau arbennig ar eich busnes, er enghraifft dylunio gwefan, dylunio graffeg, ffotograffiaeth a chysylltiadau'r wasg
• Peidiwch â bod ofn arbrofi gyda syniadau, neu siarad â phobl neu siopau newydd. Y gwaethaf a allai ddigwydd yw eu bod yn dweud na